တၢ်သးအုးဒီး တၢ်သးခု
အဲၣ်ကၠလၣ် (Angela) ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ဘၣ်အိၣ်လၢ တၢ်သူၣ်အုးသးအုးဖးဒိၣ်အပူၤ ဖဲအဝဲသ့ၣ် ဒူၣ်ဖိထၢဖိအကျါ သၢဂၤ လဲၤပူၤကွံာ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢ လွံၢ်နွံအတီၢ်ပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ် အဖိဒိၣ်ခွါ စူးကွံာ်သးသတူၢ်ကလာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး အဲကၠလၣ်ဒီးအဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၢ်ခံဂၤ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးလၢ ဖၣ်ကပူၤလီၢ်, စီၢ်နီၤခိၣ်အဃၢၤသၢသီ, ဟးထီၣ်တၢ်ချၢတဲဒၣ် ကလဲၤပှၤ သပၢၤလၢ ကထၢနုာ် ပှၤသံအချါ, ကလဲၤဟံးန့ၢ် တၢ်အီၣ်လၢကျးဒီးဟဲက့ၤစိာ်ဝဲအဂီၢ် ဒီးအကလဲၤဆူ တၢ်ခူၣ်လီၤ ပှၤသံအဂီၢ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ် ဟီၣ်ယၢၤဝဲဒၣ်လၢ အဖိဒိၣ်ခွါ အတၢ်သံအဂီၢ်, တကတီၢ်ဃီ အဝဲသ့ၣ် သူၣ်ခုသးခုဝဲဒၣ်လၢ ခီဖျိထံၣ်ဘၣ်ဝဲ “တၢ်ဒိကွၢ်နီၢ်ခိ အက့ၢ်ဂီၤဒွဲ -ultrasound” အဂီၤတဖၣ် လၢ အပာ်ဖျါ သးသမူအသီဖိလၢ အပုၢ်ပိာ်မုၣ်သဒါ အဒၢလီၢ်ပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ.
ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လဲၤပူၤဝဲအသိးန့ၣ်, အဲကၠလၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤအီၤ ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢ လံာ်စီဆှံအလီၢ်လံၤတကတြုၢ်, လံာ်ဧ့စြၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဧ့စြၤ ၁ ပာ်ဖျါဝဲ ပှၤဘၤဘူလိၣ်ဖိတဖၣ် မၤဟးဂီၤ ယွၤအတၢ်လုၢ်ဟံၣ် ဒီးက့ၤစိာ်မၢကဲကုၢ် ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်…
တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ အဒိၣ်အယိာ်
ပှၤခရံာ်ဖိတဖၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တချုးမၤတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် အတၢ်ဟ့ၣ်လီၤအသးသမူ ဒီးတၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤအမုၢ်နံၤတဖၣ် လၢနွံစီဆှံအပူၤ အဆၢကတီၢ်, ပှၤတခီတၢၤလၢ အဃုမၤတၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးတဖၣ် နုာ်လီၤ ခးတဖြဲးကျိ ဒီးပှၤသံခံဂၤ ဖဲကီၢ်ဖရၣ်စ့ၢ်မုၢ်နုာ်ကလံၤထံးတကပၤ(southwest France), လၢပှၤဆါတၢ်ပှ့ၤတၢ် တၢ်သူၣ်ထီၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်စံးကတိၤသကိး အၢၣ်လီၤအီလီၤသကိးတၢ်ဝံၤ ပှၤမၤဆူၣ်မၤစိးတၢ်တဖၣ် ပျၢ်လီၤကမျၢၢ်တဖၣ်ခဲလၢာ်ဘၣ်ဆၣ် ကိးတ့ၢ်ဝဲတဂၤ ဒ်သိးကမၤဝဲ ပှၤကညီအကတီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်ပၢၤကီၢ်(Police) ပှၤအခိၣ်တဂၤ, လၢအမ့ၢ်အၣ်နိဘဲးထါ (Arnaud Beltrame)န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်သနၢ်က့လၢ ပှၤတဆိကမိၣ်ဘၣ်တၢ်အပူၤ လၢအနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ပာ်လီၤအသးဒၣ်ဝဲ ဟံးန့ၢ်အိၣ်တ့ၢ်ဝဲဒၣ် လၢပိာ်မုၣ်လၢပှၤကိးတ့ၢ်တဂၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ် ပျၢ်လီၤကွံာ်ဝဲပိာ်မုၣ်န့ၣ်ဝံၤ လၢတၢ်ခးလိာ်သးကျိ ယၢ်ခီယၢ်ခီအဘၢၣ်စၢၤ ပှၤပၢၤကီၢ်ဂၤအံၤ ဘၣ်ဒိလၢ ကျိချံဒီးလၢခံန့ၣ် သံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ခိၣ်နၢ်ပဒိၣ်ဖးဒိၣ်တဂၤလၢ အသ့ၣ်ညါ ပၢၤကီၢ်ပှၤအခိၣ်လၢအမၤပှၤဒူပှၤဃိၤအတၢ်မၤ ဒီးတူၢ်သံအသးအဃိ မၤလၤကပီၤကတိၤဒိၣ်အီၤ ခီဖျိ ယိၤ ၁၅:၁၃,“ပှၤမ့ၢ်ပာ်လီၤကွံာ် အသးသမူလၢအတံၤအသကိးအဂီၢ် ဒီးပှၤတအိၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံဒိၣ်န့ၢ် အဝဲန့ၣ် နီတဂၤဘၣ်.” ဒ်အမ့ၢ်ပှၤလၢအနာ်ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤ မ့ၢ်ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် စံးကတိၤဝဲဆူ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်အအိၣ် ဖဲတၢ်အီၣ်သကိး ဟါတၢ်အီၣ်လၢခံကတၢၢ်ဝံၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.…
‘အိၣ်အ့စ့း’လၢ အမၤပှဲၤထီၣ်က့ၤဂံၢ်ဘါတခါ
ဖဲအဲၣ်ဒြူ(Andrew)ဒီး အပှၤဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် လဲၤဟးလၢကီၢ်က့ၣ်ညၣ်(Kenya) အ “safari -ဆၣ်ဖၣ်ရံၣ်” (တၢ်လဲၤကွၢ်ကီ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအကရၢၢ်)န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်သးခုခိးကွၢ် ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအကလုၥ်ကလုၥ် လဲၤဆူ ကမါဆံးဖိတခါ ခဲအံၤခဲအံၤ လၢအအိၣ်ဖဲ ဟီၣ်ခိၣ်ကဝီၤန့ၣ်လီၤ. ကသ့ၣ်ထီကိၥ်(Giraffes), မဲၥ်တဲးလဲးမံၤ(တၤဖး)လၢအအိၣ်လၢကီၢ်မိၢ်ပှၢ်အၤဖြံၤကၤ(wildebeests), တၤဒိၣ်ထံ (hippopotamuses) ဒီးထိၣ်ဒ့ၣ်ထံ(waterfowl) တဖၣ်ခဲလၢၥ် လဲၤဆူထံလၢအမူအခီၣ်ထံးဂံၢ်ထံးအံၤ အအိၣ်လီၤ. ဖဲအဲၣ်ဒြူအိၣ်ခိးကွၢ်ဆၣ် ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်လဲၤအတၢ်ဟဲက့ၤန့ၣ် အဝဲဆိကမိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ “လံၥ်စီဆှံန့ၣ်လီၤဂၥ်ဒီး တၢ်ထီကတၢၢ်တဂၤအနိၣ် လၢဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလဲၤအီထံ” - တမ့ၢ်ထဲတၢ်အံးကွၢ်ဒီး တၢ်ကူၣ်သ့အဂံၢ်ထံးဘၣ်. မ့မ့ၢ် မဲးပျီထံထီၣ်ပၢၢ်လီၢ် (အိၣ်အ့စ့း)လၢ အမၤပှဲၤထီၣ်က့ၤဂံၢ်ဘါ, တၢ်လီၢ်ဖဲသးသမူအတၢ်လဲၤခဲလၢၥ် အပှၤကညီတဖၣ် မၤပှဲၤက့ၤအတၢ်သူ သးလၢထံန့ၣ်လီၤ.
အဲၣ်ဒြူအတၢ်ကွၢ်နီၣ်ဒီး အတၢ်ထံၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ပၥ်ဖျါကဒါက့ၤ ဘၣ်ဃးပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤလၢ အကိးပှၤကညီလၢ အအဲၣ်ဖးတိၢ်ဖံးဃာ်န့ၢ် ယွၤကလုၢ်ကထါတဖၣ် လၢ “ပှၤလၢဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤ,” မံၤတၢ်ကိးတခါလၢ လံၥ်စီဆှံလီၢ်လံၤတကတြူၢ် စူးကါပၥ်ဖျါ ကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိဒီး အတၢ်မၤလိၥ်တဖၣ်လီၤ. စံး ၁:၃ ပာ်ဖျါဝဲ ပှၤလၢအဆိကမိၣ်ထံ ယွၤကလုၢ်ကထါထီဘိတဖၣ်…
ထံမူ
အဲၣ်ဒရံယၣ်(Andrea)အတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢဟံၣ်ပူၤဃီပူၤန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤ တအိၣ်ဝဲဒၣ်အဃိ ဖဲအသးအိၣ် ၁၄ နံၣ်န့ၣ်, အဝဲအိၣ်ဟးထီၣ်လၢဟံၣ်, ဃုတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ဒီးအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢ အတံၤသကိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဆၢဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ, ဟ့ၣ်မၤစၢၤတၢ်လၢ နီၢ်သးအဂီၢ်အဃိ လၢခံန့ၣ် လဲၤအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်ဒီးပိာ်ခွါတဂၤ လၢအဒုးသ့ၣ်ညါ အဲၣ်ဒရံယၣ် လၢတၢ်စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ် ဒ်သိး ကအီထွဲဃုာ်ဒီး သံးလၢအညီနုာ်အီတ့ၢ်လံန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးမ့ၢ်ဂ့ၤ, ကသံၣ်မူၤဘှိး ဒီးသံးဧိၤဂာ်ဧိၤ လၢအသူစူးကါဝဲတဖၣ်န့ၣ် တမၤမံသူၣ်မုာ်သးအီၤ လၢ အတၢ်ဆၢဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဂီၢ်ဘၣ်. အဝဲလူၤဃုထံၣ်န့ၢ်ဘၣ် တၢ်လၢကမၤမံသူၣ်မုာ်သးအီၤအဂီၢ် အါနံၣ်အါလါ လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ် အဝဲထံၣ်လိာ်အသးဒီး ပှၤလၢ အစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ် လၢဟဲဆူအအိၣ်ဒီး မၤစၢၤအီၤ ဒ်သိး ကဃ့ထုကဖၣ်တၢ်လၢ အဲၣ်ဒရံယၢၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တဘျုးလါလဲၤပူၤကွံာ် ဝံၤအလီၢ်ခံ, ဒီးအကတၢၢ်န့ၣ် အဝဲဃုထံၣ်န့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး, လၢအကဒုးဘျဲးအီၣ်ဘျဲးအီအီၤ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ လၢအသးသူ, ဆၢဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.
ရှၤမရံမုၣ် လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဃ့အီၤထံလၢ ယၤကိာ်ထံပူၤတဂၤစ့ၢ်ကီး ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ…
ပှၤကွၢ်သိလၢအဂ့ၤ
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် ဝါရဲၣ် (Warren) နၢ်ဟူဝဲလၢ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဂၤန့ၣ် ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် အမါဒီး အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အဃိ, အဝဲဃ့ထုကဖၣ် တၢ်လၢကစၢ်ယွၤ ဒ်သိးကမၤစၢၤအီၤလၢ ကထံၣ်လိာ်ဘၣ်သးဒီးပှၤလၢ အပာ်တ့ၢ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဂၤအံၤ လၢတၢ်တပာ်သူၣ်သးအပူၤ ဒ်သိးကစံးကတိၤသကိးဘၣ် တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယွၤဒိကနၣ် ဝါရဲၣ် အတၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲသရၣ်ဝါရဲၣ် လဲၤနုာ်လီၤဆူ တၢ်အီၣ်အကျးအပူၤန့ၣ် အဝဲထံၣ်ဝဲ တူၢ်ဒိၣ်ကီၤခိၣ်ခွါတဂၤ ဆ့ၣ်နီၤဟံးန့ၢ်အီၣ်တၢ်အီၣ်လၢ တၢ်ကပၤ စီၤနီၤခိၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ကစံးကတိၤတၢ်အဂီၢ် အဝဲဃ့တၢ်ခွဲး “ပှၤလၢသၣ်ဝံၤတၢ်တဂၤအဂီၢ် ဖဲအံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လီၢ်ဖိကအိၣ်ဧါ”န့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ ဆ့ၣ်နီၤစံးကတိၤသကိးတၢ်ဒီး ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလိာ်သး တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်ဒီး ဃ့ထုကဖၣ်သကိးတၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤအသိး, သရၣ်ဝါရဲၣ် အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဝဲဒၣ် ဒ်ပှၤကွၢ်သိ တဂၤအသိး လၢအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ဒ် ကစၢ်ယွၤစံးကတိၤ ခီဖျိ ဝံယဃ့စက့လး လၢယွၤကအံးထွဲကွၢ်ထွဲအသိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဃ့း ၃၄:၁၂-၁၃ အပူၤ ကစၢ်ယွၤ အၢၣ်လီၤဝဲဒၣ်လၢ ကလူၤဃုအသိ လၢလီၤပြံၤလီၤပြါတဖၣ်ဒီး ကမၤပူၤမၤဖျဲး, ထၢဖှိၣ်ပာ်ဖှိၣ်က့ၤအဝဲသ့ၣ်တပူၤဃီန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၁၄-၁၆…
ထုးထီၣ်လၢ ခ့ယုၢ်အပူၤ
ဖဲတၣ်ဟၣ်(Taher) ဒီးအမါဒိၣ်ညၣ်(Donya)ကဲထီၣ် ပှၤစူၣ်က့ၤနာ်က့ၤခရံာ် အဆၢကတီၢ်, တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနး လၢအထံကီၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲန့ၣ်လီၤ. တနံၤ တၣ်ဟၣ် ဘၣ်တၢ်မၤဘၢအမဲာ်ချံ, ဒုးကျီၤထီၣ် ထးကျီၤစု, ဘၣ်တၢ်ထၢနုာ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤဒီး ဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤလၢ စူၢ်ကမၣ်နာ်ကမၣ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢ အဝဲဟဲထီၣ်လၢ တၢ်စံၣ်ညီၣ်အလီၢ်န့ၣ်, အဝဲဒီးအမါဒိၣ်ညၣ် အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ် လိာ်အသးလၢ တစူးကွံာ်ညိကွံာ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်စံၣ်ညီၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ မၤကမၢကမၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ၦၤစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်စံးဝဲ, “ဘၣ်မနုၤအဃိ ယအဲၣ်ဒိးထုးထီၣ်နၤလၢ ညၣ်ဖးဒိၣ်ဒီး ခ့ယုၢ်အကိာ်ပူၤလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါဘၣ်”န့ၣ်လီၤ. တဘျီဃီ တၣ်ဟၣ် “သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤမၤတၢ်”န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်စူးကါ လံာ်စီဆှံခံတီၤအံၤလဲၣ်န့ၣ် အဝဲစံးကတိၤ ပာ်ဖျါတသ့ဘၣ်(ကွၢ် ယိၤနါ ၂, ဒီးဒၤနံးယ့လး ၆) . တၣ်ယၣ် ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤ ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် လၢခံ ဟးထီၣ်အိၣ်ဆိးလၢ တၢ်လီၢ်အဂၤတတီၤန့ၣ်လီၤ.
တၣ်ဟၣ် အတၢ်ထူၣ်ဖျဲးလီၤလးတဘျီအံၤ တဲဖျါကဒါက့ၤ စီၤဒၤနံးယ့လးအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲကဘၣ် တၢ်ပာ်ထီၣ်ထီအီၤဆူ…
သးသမူဒီတစိၤ တံၤသကိးတဖၣ်
ပှၤကွဲးထါ ကိၤလၤဝါဖိ ဝ့လယၢၣ်ကီပါ (William Cowper) [၁၇၂၅-၁၈၀၇] န့ၣ် အပူၤကွံာ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အပှ့ၤဆါကုၢ်ဒီးထံၣ်သ့ၣ်ညါဝဲအတံၤသကိးဒီး မ့ၢ်စ့ၢ်ကီး အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် ကၠိၤနယူတၢၣ် (John Newton) (၁၇၂၅-၁၈၀၇) န့ၣ်လီၤ. ကီပါ တူၢ်ဘၣ် တၢ်သူၣ်ဟးဂီၤသးဟးဂီၤ ဒီးတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤဒိၣ်မး, ဒီးကျဲးစၢးမၤသံလီၤက့ၤအသးအါန့ၢ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲနယူတၢၣ် (Newton) လဲၤအိၣ်သကိးအီၤအခါ, အဝဲသ့ၣ် ဟးသကိး ကျဲဖးယံာ်ဒီး ကတိၤသကိး ယွၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. နယူတၢၣ်ထံၣ်ဝဲလၢ ကီပါ မ့ၢ်စူးကါ အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်ဒီး မ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအကကွဲးထါတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, အဘျုးအဖှိၣ် ကအိၣ်ဝဲလၢ ကီပါအဂီၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ သရၣ်အံၤ မၤန့ၢ်တၢ်ဆိကမိၣ်တမံၤလၢ အကဒုးအိၣ်ထီၣ် ထါသးဝံၣ်တဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီပါကွဲးန့ၢ်တၢ်သးဝံၣ်အါယုၢ်အကျါ ပာ်ဃုာ်ဒီးထါသးဝံၣ် “ယွၤမၤတၢ်လၢကျဲခူသူၣ်အပူၤ” (God Moves in a Mysterious Way) န့ၣ်လီၤ. ဖဲ နယူတၢၣ်သုးအသး ဆူတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂၤတဖှိၣ်န့ၣ်, အဝဲဒီး ကီပါ ကဲဒံး…
တၢ်မုၢ်လၢ်ဒီး တၢ်ဆၢန့ၢ်ဘၣ်တဖၣ်
ဖဲယသုးလီၢ်သုးကျဲ ဆူကီၢ်အဲကလံး(England)န့ၣ် အမဲရကၤ(American)အတၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်နံၤသဘျ့ ကဲထီၣ်မုၢ်လွံၢ်နံၤအဂၤတသီ ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ်အပူၤလီၤ. ယသုးကျဲၤက့ၤ ဘူၣ်အံၤဆူ နွံအကတၢၢ်အလီၢ်ခံဝံၤ, ယဆၢအိၣ်ဘၣ်ဒီးယပှၤဟံၣ်ဖိ ဒီးတံၤသကိးတဖၣ် လၢမုၢ်နံၤအံၤန့ၣ်လီၤ. ယတၢ်ဆၢန့ၢ်ဘၣ်သးအံၤ တမ့ၢ်တၢ်လီၤဆီဒိၣ်ဒိၣ်လၢ ယဂီၢ်န့ၣ် ယသ့ၣ်ညါဝဲလီၤ. ပဝဲကိးဂၤ ပဆၢအိၣ်ဘၣ်ဒီး ပှၤလၢပအဲၣ်အီၤတဖၣ် ဖဲမုၢ်နံၤလီၤဆီတဖၣ် ဒီးမုၢ်နံၤသဘျ့တဖၣ်လီၤ. ဖဲလၢပမၤဘူၣ်အမူးပွဲ အဆၢကတီၢ်ဒၣ်လဲာ် ပသးသယုၢ်ဘၣ် ပှၤတအိၣ်လၢပသိးပကျါ မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး ပဟ့ၣ်ဖိဃီဖိ လၢလီၤမုၢ်လီၤဖး, လီၤပြံလီၤပြါတဖၣ် ကအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤ လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အပူၤအဂီၢ် ပကဃ့ထုကဖၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲအဆၢကတီၢ်တဖၣ်အံၤ တၢ်ထုကဖၣ် ဒီးတၢ်ဆိကမိၣ်သ့ၣ်နီၣ်တၢ်လၢ လံံာ်စီဆှံအတၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ် မၤစၢၤယၤလၢကတိၤ ၁၃:၁၂- အပူၤ ဒ်စီၤပၤရှလိၤမိၤအတၢ်ကတိၤဒိ, “တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ အသုးနံၤသုးသီန့ၣ် မၤဆါပှၤအသးလီၤ” န့ၣ်လီၤ. လၢကတိၤဒိအံၤအပူၤ စီၤရှ့လိၤမိၤ ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလီၤ အတၢ်ကူၣ်သ့တဖၣ်အကျါတမံၤန့ၣ် အဝဲကွဲးဖျါထီၣ်ဝဲ “တၢ်မုၢ်လၢ်လၢအသုးနံၤသုးသီ”န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်သုးတၢ်ဆၢကတီၢ်ယံာ်ယံာ်လၢ တၢ်တမံၤမံၤအဂီၢ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ်ပျံၤဒီး တၢ်သးဆါသ့ဝဲလီၤ ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပတၢ်ဆၢမုၢ်လၢ်တၢ်တဖၣ် မ့ၢ်လၢပှဲၤဝဲန့ၣ် ဒီး တၢ်ကမၤအသးဒ် တၢ်မူအသ့ၣ်လီၤ.…
တၢ်အဲၣ်ပှၤလၢ ပဃၢၤတဖၣ်
ဖဲခိၣ်ရိနၣ်(corona) တၢ်ဆါသံသတြိာ်ဘၣ်ပှၤအကတီၢ် ပဘၣ်အိၣ်စီၤစုၤလိာ်သးဒီး ပဘၣ်အိၣ်လီၤဖျီၣ်အကတီၢ် မၣ်တ့ၣ်လူသၢၣ်ခ့ ကၠူနယၢၣ် (Martin Luther King Jr) အတၢ်ကတိၤလၢ အလံာ် “တၢ်ပရၢလၢ ဘၢမ့ၣ်ဟဲၣ်အဃိာ်” (Letter from a Birmingham Jail) ဖျါလၢမ့ၢ်တီဝဲလီၤ. အဝဲကတိၤတၢ်ဘၣ်ထွဲ ဒီးတၢ်မၤတတီတလိၤအဂ့ၢ်န့ၣ် အဝဲကွဲးဃာ်ဝဲလၢ “အဝဲအိၣ်ဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢ ဝ့ၢ်တဖျၢၣ် ဒီးတကိာ်တဂီၤဘၣ်လၢ တၢ်မၤအသးလၢဝ့ၢ်အဂၤတဖျၢၣ် ဒ်တၢ်တဘၣ်ဃးအီၤအသိးန့ၣ် တသ့ဝဲဘၣ်. ပဘၣ်တၢ်ဟံးဃာ်ပှၤ တၢ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးယၢ်ခီယၢ်ခီ လၢပထူၣ်ဖျဲးထီၣ်တသ့ဘၣ်လီၤ. တၢ်စၢဃာ်ပှၤလၢ ပတၢ်လဲၤကျဲကတၢၢ်အယၣ်တဘ့ၣ်ဃီလီၤ. တၢ်လၢဘၣ်ပှၤတဂၤလိၤလိၤန့ၣ် ဘၣ်စ့ၢ်ကီး ပှၤခဲလၢာ်လၢကျဲအဂၤတဘိလီၤ.”
ဒ်န့ၣ်အသိး ကိၣ်ဘ့း-၁၉(COVID-19) တၢ်ဆါသံသတြိာ် မၤဖျါထီၣ် ပတၢ်ဘၣ်ထွဲ ဘၣ်ဃးလိာ်သး ဒ်ပထံၣ်ဘၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ် ဝ့ၢ်တဖၣ်, ထံကီၢ်တဖၣ် ဘၣ်ကးတံာ်အသး ဒ်သိးကဆိကတီၢ် တၢ်ဆါအဃၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢမၤဘၣ်ဒိဝ့ၢ်တဖျၢၣ်န့ၣ်, တယံာ်ဘၣ် မၤဘၣ်ဒိဝ့ၢ်အဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.
လၢနံၣ်ကယၤတဖၣ်အပူၤကွံာ်န့ၣ် ယွၤတဲဘၣ်တ့ၢ်အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် လၢကဒုးနဲၣ် အတၢ်သးအိၣ်ဘၣ် ပှၤအဂၤတဖၣ်လီၤ. ခီဖျိ စီၤမိၤရှ့န့ၣ် ကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်အံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်…
တၢ်ဆီတလဲသးနီၢ်နီၢ်
ကလီး(Claud)မ့ၢ် ပှၤလၢဘၣ်တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်အီၤ လၢဟံၣ်ဒူၣ်ဃီထၢ လၢမၤသဘံၣ်ဘုၣ်တၢ်အကျါအဃိ အဝဲစးထီၣ်ဆါဝဲ ကသံၣ်မူၤဘှီးညါဖီ (marijuana) ဖဲအသးအိၣ် (၁၅)နံၣ်, ဒီးဟံရိအ့(heroin) ဖဲအသးအိၣ် (၂၅)နံၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢအတၢ်ဆါတၢ်ပှ့ၤကသံၣ်မူၤဘှီးတဖၣ်အဂီၢ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ဒီသဒၢအဃိ အဝဲကဲထီၣ် ပှၤသးစၢ်တဖၣ်အခိၣ်လၢ ကဒုးနဲၣ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်ခီဖျိလၢ အမဲန့ၤကၠၣ်(manager)တဂၤ လၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဂၤအဃိ ကလီးန့ၣ် အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲဃုမၤလိတၢ်သိၣ်လိဘၣ်ဃးဒီး ခရံာ်ဖိအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် အတီၤတဖၣ်ဝံၤန့ၣ် ကလီးန့ၣ် တၤတၢ်ဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဒ်သိးကဟဲနုာ်ဆူအသးပူၤ, အတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲလၢ “ယပလၢၢ်ဘၣ် တၢ်တူၢ်လိာ်မုာ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ် အိၣ်ဆိးလၢယသးပူၤ”န့ၣ်လီၤ. ပှၤထံၣ် ယတၢ်အိၣ်မူဆီတလဲအသး တဘျီဃီအဃိ ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤ ယမ့ၢ်ပှၤလၢ အဆါကသံၣ်မူၤဘှီးလၢ အပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ခုသးခုဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ် န့ၣ်လီၤ.
ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်မၤလၢအဂီၢ်န့ၣ် တအိၣ်ပတုာ်ဝဲဒၣ် ဖဲန့ၣ်ဘၣ်. လၢခံတသီ ကလီး ဝံစိာ်ထီၣ်ဝဲ ကိးက့(cocaine)အဘိၣ် ဒ်သိးကလဲၤဆါဝဲအဂီၢ်အခါန့ၣ် ဆိကမိၣ်လီၤက့ၤအသးဒီး စံးဝဲ အတၢ်မၤအံၤတဂ့ၤဘၣ်. ယမ့ၢ်ပှၤလၢ အဟ့ၣ်တၢ်စုာ် (ကသံၣ်ဘုၣ်)ဆူ ပှၤဂၤအိၣ်န့ၣ်လီၤ.…